Thượng Ty là lễ hội của người làm trà ở vùng đất trà lâu năm Thái Nguyên. Những cánh trà ngon từ lễ hội này, hội tụ đủ 4 yếu tố Sắc – Thanh – Vị – Thần sẽ trở thành vật phẩm cung tiến và làm nên tên tuổi của những gia đình làm trà. Lễ hội này cùng rất nhiều câu chuyện khác nữa của trà đã được ghi lại trong cuốn Trà Thượng Ty của nghệ nhân Nguyễn Ngọc Tuấn.
Câu chuyện về thứ trà cung tiến Thượng Ty được tác giả dùng đặt tên cuốn sách (Ảnh Song Hỷ trà)
Thượng Ty – Lễ hội của những người làm trà
Tương truyền, loại trà Thượng Ty là loại trà quý của vùng Thái Nguyên, chỉ được dùng cho các quan lại, lý trưởng trong vùng thưởng thức.
Vào mùa Xuân, trước tiết Thanh Minh, khi những cây chè sung sức bắt đầu nhú ra những chồi non nhỏ xíu như đầu đinh, người ta sẽ tuyển chọn những cô gái trẻ đi hái những chồi này – gọi là “lẩy đinh” vào buổi sớm mai, khi chưa có ánh mặt trời. Họ nhẹ nhàng, cẩn thận chăm chút hái từng “đinh” chè non rồi mang về nhà thật nhanh. Các lá chè tươi non đi qua “lửa” trong quá trình sao suốt cho ra những búp trà khô nhỏ như đầu đinh màu xanh, sáng ánh thép, nhìn rất bắt mắt và cho hương thơm vô cùng quyến rũ.
Trong vụ trà Xuân hàng năm, làng tổ chức cuộc thi tuyển trà thơm nhất vùng để làm vật phẩm cung tiến. Đây là ngày hội lớn, các gia đình làm trà đều cử người tham gia, mỗi đội thi gồm 3 người: Tay sao (sấy), thợ lò (bếp) và thợ phụ.
Bí quyết sao chè năm ở sự kiên trì, hiểu đặc tính của lá chè
Quy trình sao chè thủ công tuân thủ các công đoạn: héo, vò, sao khô, sàng búp, lấy hương, đánh mốc, phân loại và đóng gói.
Thời gian thực hiện là 3 giờ cho một mẻ trà với khoảng 5kg lá chè tươi nguyên liệu, được bắt đầu từ khi lá chè hái từ vườn về đến nơi và nổi lửa trên bếp củi.
Bí quyết sao chè của mỗi nhà làm trà là sự kiên nhẫn, tinh tế trong suốt quá trình làm. Phải thực sự am tường về độ lửa, hiểu đặc tính lá chè và điêu luyện kết hợp kim mộc thủy hỏa thổ để rồi nắn nót là ra những cánh trà nhỏ nhắn, xinh xắn, quyến rũ.
Tiêu chuẩn được đánh giá theo 4 tiêu chí: Sắc – Thanh – Vị – Thần.
Sắc: cánh trà khô nhỏ, đều đặn và cong như móc câu. Lúc nhìn thẳng thấy màu xanh đen, khi nhìn nghiêng thấy sắc xanh ánh thép.
Thanh: là nói đến màu nước trà trong và sáng.
Vị: là vị bùi, đậm hương cốm, chát nơi đầu lưỡi nhưng ngọt đọng sâu trong khoang miệng.
Thần: là sự sảng khoái vô cùng của người thưởng thức.
Khi hội tụ đủ 4 tiêu chí trên sẽ được vinh danh là Trà Thượng Ty – niềm tự hào cho các đội, các gia đình đoạt giải thưởng trong cuộc thi này.
Và những câu chuyện về trà
Câu chuyện về trà Thượng Ty được nghệ nhân Nguyễn Ngọc Tuấn ghi lại trong cuốn sách Trà Thượng Ty mới được xuất bản vào tháng 7/2020. Cuốn sách ghi lại 54 câu chuyện về trà mà nghệ nhân Nguyễn Ngọc Tuấn sưu tầm được trong suốt quá trình nghiên cứu, sản xuất trà những năm qua.
Đó là những câu chuyện về các loại trà như: Trà Thượng Ty, trà Hầu Nhi, trà Trúc Diệp Thanh, trà Mao Phong, trà Bạch Hí… Mỗi câu chuyện về trà đều được ghi lại bằng giọng văn kể chuyện dân gian, dễ nghe dễ hiểu.
Hay những truyền thuyết về cách dùng trà ở mỗi vùng miền đất nước. Ví như câu chuyện vì sao nước lấy ở giếng Bạch Hạc lại mang lại thanh, sắc, vị, thần riêng cho trà khiến ẩm khách không thể nào quên. Hay như câu chuyện “trà dư tửu hậu”, câu chuyện “hôn phối” giữa trà và rượu để người đọc có thể hiểu hơn về cái tích “Trà tam rượu tứ”.
54 giai thoại về trà là nguồn tài liệu bổ ích giúp cho ẩm khách hiểu thêm về văn hóa trà, có thêm kiến thức để những buổi “trà dư” thêm phần thú vị, tao nhã!
Một cuốn sách nên đọc với những người yêu trà nghệ.
Sách có bán tại Song Hỷ Trà.
Theo https://healthplus.vn/sac-thanh-vi-than–loai-tra-cung-tien-thuong-ty-d71400.html
