Không ồn ào, không phô trương, “Những chiếc lông công” là triển lãm cá nhân của họa sĩ Dương Xuân Quyền nhân dịp kỷ niệm 15 năm sáng tác, triển lãm chính là một lát cắt yên tĩnh nhưng sâu sắc của hành trình nghệ thuật. Diễn ra từ ngày 13 đến 22 tháng 7 năm 2025 tại Nhà triển lãm Mỹ thuật, 16 Ngô Quyền, Hà Nội, triển lãm không chỉ là cuộc trưng bày thị giác, mà là một cuộc đối thoại thầm lặng với người xem về cái đẹp, ký ức và bản thể.
Chiếc lông công là hình ảnh tưởng như nhỏ bé xuất hiện xuyên suốt trong các tác phẩm của Dương Xuân Quyền như một biểu tượng nhất quán, cái đẹp mềm mại, thanh tao, không cần phô trương, nhưng luôn hiện diện, bền bỉ. Chính họa sĩ cũng từng thừa nhận, chiếc lông công không phải là chủ ý ban đầu, mà như một điều gì đó “tự nhiên tìm về”, trở thành dấu vết không thể tách rời khỏi thế giới tạo hình của anh.
Triển lãm được chia thành ba nhóm tác phẩm lớn: Hoa dọc mùng; Tình yêu đồng giới và Tranh cổ xưa, ba thế giới tưởng như tách biệt nhưng cùng giao thoa ở một điểm chung, cái nhìn nhân văn, sự trân trọng những giá trị âm thầm và khát vọng giữ lại điều đẹp đẽ trong một thế giới biến động.
Trong loạt tranh đầu tiên, họa sĩ Dương Xuân Quyền lựa chọn hình ảnh cây dọc mùng, một loài cây mọc nơi ẩm thấp, mềm yếu nhưng vẫn vươn mình nở hoa như một ẩn dụ cho những phận người nhỏ bé trong xã hội. Những bức tranh mô tả loài cây dân dã này không mang tính miêu tả đơn thuần, mà là sự đồng cảm, là tiếng nói cho vẻ đẹp bình dị nhưng giàu nội lực.
Với những tác phẩm về Hoa dọc mùng thì chiếc lông công hiện lên trong từng chiếc lá, không phải để làm đẹp, mà để tôn vinh như một phần thưởng thầm lặng cho sự kiên cường không tên. “Có những ngày tôi thấy mình trong đó”, họa sĩ Dương Xuân Quyền chia sẻ.
Trong nhóm tranh thứ hai, tình yêu không còn là chủ đề lớn lao, mà là những khoảnh khắc riêng tư, những khoảng lặng giữa hai con người. Họa sĩ Dương Xuân Quyền không cố gắng kể chuyện, càng không lý giải. Anh đơn thuần ghi lại những ánh mắt, dáng nằm, sự kết nối vô ngôn, những điều chỉ có thể cảm bằng trực giác.
Hình ảnh lông công, trong trường hợp này, được dùng như biểu tượng cho tính nữ bên trong nam giới phần mềm mại, mộng mơ, lãng mạn, điều mà xã hội nhiều khi cố tình né tránh khi nói về đàn ông. Tranh của họa sĩ Dương Xuân Quyền vì thế trở nên đầy chất thơ, đầy nhân tính và không mang bất kỳ phán xét nào.
Phần ba của triển lãm đưa người xem trở về với quá khứ nhưng không phải là một nỗ lực phục dựng lịch sử. Đó là những bức tranh gợi nhớ về dáng ngồi cổ, họa tiết xưa, y phục Á Đông, nhưng tất cả đều được lọc qua cảm xúc đương đại.
Chiếc lông công trong Tranh cổ xưa không chỉ là yếu tố tạo hình, mà trở thành biểu tượng cho vẻ đẹp vượt thời gian, một thứ đẹp đã được gột rửa khỏi mọi toan tính, không còn bị quy chiếu bởi giá trị thị trường hay quan niệm thẩm mỹ đương đại. Đó là cái đẹp mà chỉ nghệ thuật, khi đi đến tận cùng của sự lắng nghe, mới có thể chạm tới.
Họa sĩ Dương Xuân Quyền làm nghệ thuật bằng một sự trung thực hiếm thấy với cảm xúc. Anh không che giấu mong muốn được vẽ đẹp nhưng luôn xác định rõ, cái đẹp anh tìm kiếm không phải sự hoàn hảo, mà là cái thật mềm mại, đôi khi mong manh, nhưng luôn có sức sống. Chính sự mâu thuẫn ấy giữa mong manh và mãnh liệt làm nên sức nặng cho tranh anh.
Việc lựa chọn các chất liệu như khắc gỗ, sơn dầu và lụa cũng phản ánh những cách anh tiếp cận với thế giới. Khắc gỗ: đối lập thô ráp, mềm mại, giới thân thể; Sơn dầu: cảm xúc dày dặn, màu sắc trầm sâu; Lụa: trong trẻo, mơ hồ, như những ký ức chạm khẽ rồi tan biến. “Những chiếc lông công” một triển lãm cần được nhìn chậm lại.
Trong một đời sống nghệ thuật ngày càng thiên về xu hướng và thị trường, triển lãm “Những chiếc lông công” là một lát cắt khác biệt, dịu dàng nhưng đủ sâu để khiến người xem dừng lại. Dừng lại để ngẫm nghĩ về những vẻ đẹp đã bị lãng quên, về sự hiện hữu của cái đẹp không tên, không lý do chỉ cần được cảm.
Triển lãm không mang tính chất phô trương, nó thì thầm, nhẹ nhàng nhưng sâu và có lẽ, chính những chiếc lông công ấy, lặng lẽ, đẹp và bền bỉ cũng là hình ảnh ẩn dụ cho chính họa sĩ Dương Xuân Quyền trong suốt 15 năm bền bỉ đi trên con đường sáng tạo nghệ thuật của mình. “Tôi không cần phô trương, chỉ cần tồn tại”, một quan niệm nghệ thuật đáng để nghĩ lại, trong thời đại mà mọi thứ đều đang cố gắng “gây chú ý”.
Thùy Dương
