Trong dòng chảy của mỹ thuật đương đại Việt Nam, chủ đề về tình yêu đồng giới vẫn là một mảnh đất hiếm hoi, nơi nghệ thuật phải vượt qua ranh giới giữa cái đẹp, sự nhạy cảm và định kiến xã hội. Nhưng họa sĩ Dương Xuân Quyền đã chọn cho mình một lối đi khác biệt: không ồn ào, không phản kháng, mà nhẹ nhàng, thấm đẫm nội tâm và nhân văn. Tranh của ông mở ra một thế giới nơi tình yêu cùng giới hiện hữu như điều hiển nhiên dịu dàng, thuần khiết và đầy thơ mộng.
Không gian tình yêu trữ tình, thanh tao và tự do
Trong loạt tranh về chủ đề đồng tính, họa sĩ Dương Xuân Quyền dựng nên những khung cảnh gần như siêu thực, các chàng trai ngồi bên nhau dưới ánh trăng, chơi đàn then truyền thống, tựa vào gốc đại đang tỏa hương giữa đêm. Ở đó, không tồn tại ranh giới giới tính hay sự phán xét. Chỉ có tình yêu thuần khiết, yên ả và đầy đồng cảm.
Đàn then, một thể loại không chỉ là nhạc cụ mà còn là biểu tượng văn hóa xuất hiện như một “nhân vật thứ ba”, gắn kết những tâm hồn cô đơn bằng âm thanh không cất lên, mà ngân vang qua ánh mắt, bàn tay khẽ chạm và khoảng lặng giữa hai người. Đó là sự giao cảm không lời, nơi tình yêu không cần lý giải.
Biểu tượng lặng lẽ mà sâu sắc
Ánh trăng, trong tranh của họa sĩ Dương Xuân Quyền không chiếu rọi như ánh sáng sân khấu, mà ôm ấp, xoa dịu, trở thành phép ẩn dụ cho sự chở che với những xúc cảm chưa từng được thừa nhận. Cây đại với hương thơm thanh khiết giữa đêm trở thành hình ảnh cho vẻ đẹp kín đáo, ẩn sâu bên trong những tâm hồn yêu nhau mà chưa thể công khai.
Đặc biệt, sự xuất hiện của cây dọc mùng một biểu tượng dân dã, bình dị lại mang hàm ý ẩn dụ đầy tinh tế. Dù thân mềm, rỗng và mọc nơi ẩm thấp, cây dọc mùng vẫn bền bỉ vươn lên cũng như chính cộng đồng LGBTQ tưởng chừng mong manh, nhưng đầy sức sống và nghị lực vượt lên nghịch cảnh.
Một chi tiết xuyên suốt và ám ảnh là chiếc lông công là biểu tượng của sự duy mỹ, dịu dàng và giới tính linh hoạt. Trong tranh của họa sĩ Dương Xuân Quyền, lông công là dải voan mỏng, vừa điểm xuyết vẻ đẹp lãng mạn, vừa như tấm màn nhẹ nhàng bao phủ những cảm xúc thầm kín, riêng tư và đáng được trân trọng
Chất liệu là ngôn ngữ biểu đạt của cảm xúc
Họa sĩ Dương Xuân Quyền sử dụng đa dạng chất liệu từ lụa, khắc gỗ đến sơn dầu để thể hiện các sắc thái tinh thần khác nhau trong từng tác phẩm. Lụa mang lại cảm giác mơ hồ, bay bổng, đầy chất thơ. Khắc gỗ tạo nên những mảng đối lập rõ nét, khiến cảm xúc bật lên mạnh mẽ nhưng vẫn giữ được sự tinh tế. Sơn dầu lại giúp ông khai thác chiều sâu tâm lý qua ánh sáng và sắc độ đậm nhạt.
Dù ở chất liệu nào, hình ảnh các chàng trai trong tranh của họa sĩ Dương Xuân Quyền vẫn giữ được nét thanh thoát, không bi lụy, mà toát lên sự lặng lẽ, kiên cường và đẹp đẽ. Họ không cần được thương hại, cũng không cần giải thích. Họ chỉ đơn giản được là chính mình với đầy đủ vẻ đẹp của cảm xúc chân thật.
Một không gian nhân văn cho tình yêu được thừa nhận
Tranh đồng tính của họa sĩ Dương Xuân Quyền không kêu gọi cảm thương, không cầu xin sự chấp nhận, mà âm thầm kiến tạo một không gian thẩm mỹ cho tình yêu ấy hiện hữu. Tình yêu trong tranh ông không cần lời biện hộ, bởi chính sự tồn tại dịu dàng và đầy nghệ thuật của nó đã là một tuyên ngôn.
Trong xa hội, tình yêu dù cùng giới hay khác giới đều được nhìn bằng ánh mắt đồng cảm và nhân văn. Và nghệ thuật, một lần nữa, trở thành cánh cửa mở ra sự thấu hiểu, chữa lành và mở rộng định nghĩa về cái đẹp. Họa sĩ Dương Xuân Quyền không chỉ vẽ tranh, anh đang viết nên những chương đẹp đẽ và đầy cảm xúc trong câu chuyện về tự do yêu thương, tự do cảm nhận với tất cả sự dịu dàng và bản lĩnh của một người nghệ sĩ tiên phong.
Một số tác phẩm trưng bày tại Triển lãm “Những chiếc lông công” của họa sĩ Dương Xuân Quyền diễn ra từ ngày 13 – 22/7/2025 tại Nhà Triển lãm Mỹ thuật Việt Nam:
Dương Trần
